Δεν γράφει για να αρέσει. Γράφει για να πονέσει.
Γράφει η Σοφία Παπαηλιάδου
Υπάρχουν συγγραφείς που χτίζουν κόσμους για να σε ταξιδέψουν, κι υπάρχουν άλλοι που σκάβουν βαθιά μέσα σου, για να σε ξεβολέψουν. Η Αλεξάνδρα Τσόλκα ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Στην Pax Americana, δεν χαρίζει τίποτα στον αναγνώστη. Ούτε ομορφιά, ούτε παρηγοριά. Μόνο αλήθεια – ωμή, γδαρμένη, σχεδόν σπαρακτική.
Η Αμερική της Τσόλκα δεν είναι γη της επαγγελίας. Είναι το σκηνικό όπου παίζουν οι αφανείς, οι κουρασμένοι, οι μετανάστες της ζωής. Είναι τα υπόγεια και τα φτηνά δωμάτια, οι ζωές χωρίς φίλτρα, χωρίς hashtags, χωρίς δεύτερες ευκαιρίες. Οι άνθρωποί της δεν περιμένουν θαύματα. Κουβαλούν τη φθορά σαν ρούχο καθημερινό και συνεχίζουν να ανασαίνουν, να ελπίζουν, να ονειρεύονται – πεισματικά.
Η γραφή της είναι σαν εκείνα τα βράδια που δεν κοιμάσαι. Δεν έχει εξάρσεις, δεν έχει λυρισμούς. Έχει τη σιωπή της ήττας και την ανάσα του ανθρώπου που παλεύει να μείνει όρθιος. Με φράσεις κοφτές, λέξεις που δεν κολακεύουν, και μια γλώσσα που ξέρει να αιμορραγεί. Κάθε ιστορία είναι μια μικρή μαχαιριά. Όχι για να σε σκοτώσει, αλλά για να σε ξυπνήσει.
Η Τσόλκα δεν γράφει «από ψηλά». Είναι μέσα στις ιστορίες της. Με την καρδιά στο χώμα, με βλέμμα κουρασμένο αλλά άγρυπνο. Ξέρει τι σημαίνει ξενιτιά, τι σημαίνει να είσαι «απέξω», να μη σε βλέπουν, να μην έχεις γλώσσα να υπερασπιστείς τον εαυτό σου. Και αυτή η εμπειρία δεν κάνει απλώς τη γραφή της αληθινή· την κάνει ανθρώπινη. Απόλυτα, ανελέητα, βαθιά.
Δεν κλείνει πληγές – τις δείχνει. Δεν χαϊδεύει τον πόνο – τον ονομάζει. Και κάπως έτσι, μέσα στη σκοτεινή της απλότητα, η Pax Americana γίνεται καθρέφτης: της κοινωνίας, της μοναξιάς, του τρόπου που η φτώχεια και η απόγνωση αποκτούν πρόσωπο. Δεν χρειάζεται καμιά δραματουργική κορύφωση· το μεγαλείο της κρύβεται στο αληθινό.
Η Αλεξάνδρα Τσόλκα δεν είναι απλώς συγγραφέας. Είναι μαρτυρία. Είναι η φωνή όσων δεν είχαν φωνή. Και το βιβλίο της δεν είναι ανάγνωσμα για να περάσεις την ώρα· είναι εμπειρία. Από αυτές που σε αφήνουν να κοιτάς τον τοίχο μετά, σιωπηλά, σκεφτόμενος πόσα πράγματα δεν ήθελες να δεις – κι όμως τα είδες.
Γιατί έτσι είναι η καλή λογοτεχνία: δεν σε γλυκαίνει. Σε θυμίζει. Σε πονά, για να σε κάνει άνθρωπο ξανά.
Αλεξάνδρα Τσόλκα:
Από τις αίθουσες σύνταξης στα υπόγεια της ανθρώπινης ψυχής
Η Αλεξάνδρα Τσόλκα δεν γράφει για να αρέσει. Γράφει για να θυμάσαι.
Από τη δημοσιογραφία ως τη λογοτεχνία, κινείται πάντα ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, με την ίδια άνεση που κάποτε περνούσε από τις συνεντεύξεις της δημοσιότητας στα πρόσωπα που κανείς δεν φωτογραφίζει. Δημοσιογράφος με πάνω από τρεις δεκαετίες πορείας, έχει αφήσει το αποτύπωμά της σε εφημερίδες όπως Τα Νέα, Έθνος, Sportime, Επενδυτής, και σε περιοδικά όπως DownTown, Nitro, Esquire, People, InStyle. Στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση, η φωνή και το κείμενό της είχαν πάντα εκείνο το μείγμα αλήθειας και τρυφερότητας που δεν σε αφήνει ήσυχο.
Κι ύστερα ήρθε η λογοτεχνία — όχι ως αλλαγή καριέρας, αλλά ως φυσική συνέχεια. Από το Σημείο Επαφής και το Κοιμόταν μαζί τους, μέχρι τη βιογραφία Μαρλέν Καρέρ – Η ζωή, ένα πάρτι και το μυθιστόρημα Με ένα πλοίο που το λέγαν Λα Λορελάι, η Τσόλκα έδειξε πως δεν φοβάται να πλησιάσει τους ήρωες που οι άλλοι αποφεύγουν: τους ανθρώπους της γειτονιάς, τους κουρασμένους, τους αθέατους.
Σήμερα, με την Pax Americana, επιστρέφει πιο ώριμη, πιο εκτεθειμένη και πιο ειλικρινής από ποτέ. Μιλά από την άλλη πλευρά του ωκεανού — ως μετανάστρια, ως γυναίκα που είδε από κοντά τη σιωπηλή πλευρά της Αμερικής και της ανθρωπιάς. Οι ιστορίες της είναι μικρές εξομολογήσεις ανθρώπων χωρίς ονόματα, χωρίς φίλτρα, χωρίς επιφάνεια. Και μέσα απ’ αυτές, ξεδιπλώνεται η δική της αλήθεια: πως η ζωή είναι πιο σκληρή απ’ όσο νομίζουμε, αλλά και πιο βαθιά απ’ όσο αντέχουμε.
Η γραφή της Αλεξάνδρας Τσόλκα δεν είναι επίδειξη τεχνικής. Είναι καρδιακός παλμός. Είναι εκείνη η στιγμή που κοιτάς τον κόσμο χωρίς φίλτρο και λες, «Ναι, έτσι είναι». Γι’ αυτό και όσοι τη διαβάζουν, δεν τη ξεχνούν εύκολα. Γιατί δεν γράφει για να φτιάξει εικόνες· γράφει για να αφήσει ουλές.
